jolienbogaert | Dokwerker

Haven van Antwerpen

Iedereen kent Antwerpen en zijn havens, loskades en de schepen die aan- en afmeren. Maar weten jullie ook dat de haven van Antwerpen de tweede grootste haven van Europa is, na Rotterdam.

Sinds de middeleeuwen is de Antwerpse haven compleet onmisbaar als het op gebied van wereldhandel aankomt. Vandaag werken er ongeveer een 150 000 mensen in de haven. Hieruit kan je wel zeggen dat de haven niet alleen belangrijk is voor de handel maar ook voor de tewerkstelling in onze maatschappij.

Geschiedenis van dit hart van Europa

Aan de Scheldekaaien

In de 12e eeuw werd Antwerpen voor het eerst vermeld als haven voor inscheping van passagiers naar Engeland en Zeeland, en als goederenhaven voor Duitse Rijn- en Moezelwijn met de bestemming Engeland. De haven kende een bloeitijd van 1200 tot 1350 dankzij de ontwikkeling van de lakenindustrie. In de 16e eeuw was er een groeiende export van lokale goederen naar onder andere Frankrijk, Spanje en Portugal en Marokko. In 1550 beschikte de haven over tien aanlegsteigers langs deSchelde en over acht binnenhavens (vlieten).

Nieuwstad

Antwerpen werd in de zestiende eeuw het centrum van de wereldeconomie en de handel groeide exponentieel. Grotere zeeschepen konden de vlieten niet gebruiken omdat deze droogvielen bij eb en de capaciteit van de aanlegsteigers langs de Schelde werd bereikt. Grotere schepen moesten soms weken wachten alvorens zij konden lossen en laden. Mede daarom ontwierp Gilbert Van Schoonbeke een plan voor een noordelijke stadsuitbreiding, het huidige Eilandje. Er werden drie vlieten gegraven (Brouwersvliet, Timmervliet en Middelvliet) die van de Schelde afgesloten werden met sluizen. Hierdoor bleef het waterniveau in de vlieten stabiel en konden deze gebruikt worden door grotere zeeschepen. Vooral de Middelvliet was de trots van Antwerpen. Schepen tot 200 ton konden hier laden en lossen.

Stagnatie

De Spaanse inval in 1585 leidde tot een blokkade van de Schelde door de Nederlanders en resulteerde in een neergang van de handel. In de daarop volgende twee eeuwen stagneerde de ontwikkeling van de haven.^[2]

Napoleon, nieuwe start

Het belang van Antwerpen als havenstad kreeg een nieuwe impuls door Napoleon Bonaparte. Hij gaf opdracht voor de aanleg van het eerste dok in 1811; dit dok kreeg de naam le petit bassin. Pas in 1903 werd het dok naar de keizer vernoemd en kreeg de naam “Bonapartedok“. Het Willemdok, naar koning Willem I der Nederlanden, kwam in 1813 in gebruik als le grand bassin. In 1815 schonk de koning der Nederlanden het aan de Stad Antwerpen.

Onafhankelijkheid en groei

Overzicht van de stad en haven aan het einde van de 19e eeuw. De kaart is van 1897.

In 1830 scheidde België zich af van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. De enige toegangsweg voor zeeschepen naar de haven was via de Westerschelde, gelegen op Nederlands grondgebied. Nederland besloot tol te heffen op de schepen van en naar Antwerpen. Deze tol werd in 1863, mede onder druk van de Engelsen, opgeheven. In 1859 wordt de Kattendijksluis geopend, die de aanzet geeft voor de ontwikkeling van een nieuw havengedeelte. In 1863 wordt de Kempische Vaart aangesloten op hetKattendijkdok. In 1873, na de bouw van het Houtdok, Kempischdok en Asiadok wordt dit kanaal aangesloten op het Asiadok. Na de bouw van In 1879 kreeg de haven een directe spoorverbinding met het Duitse achterland: de IJzeren Rijn naar het Ruhrgebied. Voor het Afrikadok en Amerikadok, die tegelijkertijd met het Asiadok werden ontworpen in 1872, dient eerst een deel van het Noordkasteel afgebroken te worden. Naar deze dokken, die bij de ingebruikname in 1887 de meest noordelijke waren, werd ook verwezen met de naam Siberiadok. Het Amerikadok werd aanvankelijk ook wel Petroleumdok genoemd, vanwege de petroleumoverslagactiviteiten aan dit dok. Na een ongeval werd besloten deze activiteiten te verhuizen naar Petroleum Zuid in de Hobokense Polder.

Royerssluis

Voor de Eerste Wereldoorlog wordt de Royerssluis (1907) gebouwd, die rechtstreeks toegang geeft tot het Afrikadok (Siberiadok) en het nieuwe Albertdok. Verder worden ook het Eerste (1907), Tweede (1914) en Derde (1914) Havendok in gebruik genomen. In 1912 worden plannen gemaakt voor een Groote Doorsteek. Hierbij zou de Schelde rechtgetrokken worden via een nieuwe bedding tussen de bocht van Oosterweel en Kruisschans. Er waren immers slechts 5,5 kilometer kaaimuren die rechtstreeks aan de Schelde lagen. Door de rechttrekking zouden er acht kilometer kaaimuur bijkomen aan deze doorsteek. Het is opmerkelijk dat men hierbij niet koos voor dokken, omdat het versassen “hinderlijk en tijdroovend” was. Uiteindelijk werd er niet gekozen voor de Groote Doorsteek, maar kreeg een rechttrekking van de bestaande Scheldebedding de voorkeur. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd ook dit plan niet uitgevoerd.

Interbellum

Van 1900 tot 1930 zag de haven een sterke stijging van de vracht, slechts tijdelijk onderbroken door de Eerste Wereldoorlog. De capaciteit werd uitgebreid met onder andere de aanleg van de Kruisschanssluis en het Leopolddok en Hansadok. Het goederenvolume bedroeg in 1929 meer dan 26 miljoen ton en daarmee was Antwerpen de derde haven van Europa^[3]. In 1930 wordt het Albertkanaal, de vernieuwde Kempische Vaart, via het nieuwe Straatsburgdok aangesloten op de haven.

Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog speelde de haven een belangrijke rol; ze was groot, uitgerust met moderne faciliteiten, voorzien van goede verbindingen naar het achterland, waaronder het Albertkanaal én lag dicht bij het front. Op 4 september 1944 werd de haven bevrijd door de geallieerden. Het vertrek van het Duitse leger was abrupt waardoor tijd ontbrak om de haven en faciliteiten te vernietigen. De haven was klaar voor gebruik, maar Walcheren, gelegen langs de vaarweg naar de haven, was nog bezet. Walcheren werd door Engelse en Canadese eenheden aangevallen en op 8 november 1944 was de Duitse tegenstand overwonnen en de vaarweg naar Antwerpen vrij. Het Amerikaanse leger kreeg de beschikking over de dokken in het noorden van de haven en de Engelsen die in het zuiden. Het eerste Amerikaanse vrachtschipJames B. Weaver arriveerde op 28 november 1944 met manschappen en materieel van de 268th Port Company. Medio december was de haven al volop in gebruik en had het Amerikaanse leger gemiddeld 9.000 Belgische havenarbeiders in dienst. Duitse lucht- en raketaanvallen hinderden de werkzaamheden, maar de haven bleef continu in gebruik. In het eerste halfjaar van 1945 werd per maand gemiddeld 500.000 ton vracht gelost. Na de Duitse overgave werd de haven ook gebruikt voor het verschepen van munitie, voertuigen, tanks en ander materieel naar Azië voor de strijd tegen Japan. Na de overgave van Japan werd de bestemming Verenigde Staten. Na november 1945 namen de Amerikaanse militaire logistieke activiteiten af en in oktober 1946 waren alle operaties gestaakt.^[4]

Grootse plannen

De Grote Doorsteek

Na de Tweede Wereldoorlog startte de haven aan een ambitieus plan, de Grote Doorsteek. De naam werd gerecycleerd van het plan uit 1912, maar deze keer zou het niet gaan om een nieuwe Scheldebedding, maar wel om de uitbreiding van de dokkenhaven op de rechteroever, vanaf de Royerssluis in de richting van de grens met Nederland. Voor deze havenuitbreidingen moesten de polderdorpen Oosterweel,Wilmarsdonk, Oorderen en Lillo wijken.

In 1957 werd het Amerikadok uitgebreid naar het westen toe. De plannen voorzagen een verbinding met het Vijfde Havendok, maar hiervoor zou eerst het dorp Oosterweel moeten verdwijnen. In 1965 wordt hetKanaaldok ingehuldigd en in 1967 wordt de Zandvlietsluis in gebruik genomen. In 1965 wordt het dorp Oorderen, ten oosten van het Kanaaldok en ten noorden van het in 1966 geopende Churchilldok, afgebroken. Een jaar later is het de beurt aan Wilmarsdonk, ten zuiden van het Churchilldok. Pas in 1980 worden de belangrijkste delen van het plan afgewerkt met de opening van het Vijfde Havendok en de verbinding met het vernieuwde Amerikadok. De aanleg van de Berendrechtsluis vormt de kroon op het werk; deze blijft de grootste sluis van de wereld tot in 2016 de Deurganckdoksluis afgewerkt zal zijn. De Berendrechtsluis kwam in 1989 gereed^[5].

Waaslandhaven

De haven breidde zich vanaf de jaren 90 ook in westelijke richting uit in de provincie Oost-Vlaanderen op de linker Scheldeoever, de zogenaamde Waaslandhaven. De Kallosluis werd geopend in 1990.

Derde Scheldeverdieping

Op 21 december 2005 tekenden Nederland en Vlaanderen een overeenkomst die voorziet in een verbreding en uitdieping van de vaargeul. Na de werkzaamheden kunnen grotere schepen met een diepgang van 13,1 meter de haven, bij laag water, in- en uitvaren. De huidige toegestane diepgang ligt op 11,9 meter. De werkzaamheden op Vlaams grondgebied waren reeds in 2007 gestart en Nederland volgde, met een grote vertraging, pas in begin 2010.^[6]

Het havengebied

Qua havengebied is de Antwerpse haven het grootst. De totale oppervlakte kan je vergelijken met 20 000 voetbalvelden. De haven hecht ook veel belang aan de veiligheid in het havengebied:

dokken moeten diep genoeg zijn
alle goederentreinen moeten tot aan de kaai kunnen rijden
wegen moet goed en sterk zijn
sluizen moeten voldoen schepen kunnen versassen

Als je weet dat er 867 kaaien, 48 dokken en 86 terminals zijn, dan weet je dat het onderhoud bijna een dagdagelijkse taak is. Gelukkig kunnen we voor dit onderhoud rekenen op Het Havenbedrijf. Zij werken naar de toekomst. Ze willen een duurzame haven en een haven die vernieuwend is.

Succesverhaal haven van Antwerpen

Waarom is de haven van Antwerpen een groot succes? Dankzij deze troeven:

Centrale ligging

Er is geen haven die zo centraal als die van Antwerpen. De haven wordt ook wel eens het hart van Europa genoemd.

Grote keuze aan wereldwijde verbindingen

Veel Europese bedrijven vinden deze haven DE verbinding met andere werelddelen. Dit geldt ook andersom. Deze verbluffende haven heeft 500 directe bestemmingen naar andere landen. Elke week wordt er maar liefst naar 300 bestemming getransporteerd.

Moderne havenuitrusting

Bedrijven in het havengebied blijven non-stop investeren in moderne opslagruimtes en machines om het transport zo snel mogelijk te vervoeren. Een mooi voorbeeld hiervan is dat er zelfs kranen bestaan die containers laden en lossen. Elke haven moet blijven investeren in nieuw, duurzaam materiaal. Dit kan de haven enkel maar ten goede komen.

Hoge productiviteit

De haven van Antwerpen is ook een snelle haven. Havenarbeiders werken met de meest moderne technieken en hebben goede kennis en ervaring. Door deze troef kan er in een korte tijd geladen en gelost worden. De haven kan het zich niet permitteren om een dag niet te functioneren. Daarom is de haven 24/7 beschikbaar, zelfs op feestdagen.

Voldoende capaciteit

Met de bouw van het Deurganckdok heeft de haven een extra opslagruimte van zo’n 7 miljoen containers. Alles heeft hier te maken met tijdswinst. Handelaars willen hun goederen graag op tijd in de rekken. Daardoor was het voor de haven een investering die op termijn weer extra zou opbrengen. Efficiëntie en flexibiliteit zijn de woorden waaraan ik denk bij het schrijven van dit artikel.

Oog voor duurzaamheid

De Antwerpse haven draagt het woord duurzaamheid hoog in het vaandel. Zo wordt er gewerkt aan een betere leefomgeving in en om het havengebied van Antwerpen. Ook wordt er nauw samengewerkt met het Natuurpunt in verband met de fauna en flora in de haven. Je zou denken dat het enkel industrie en dor gras aanwezig is. Maar dat is uiteraard niet zo. Denk maar aan een slechtvalk of een gierzwaluw. Bedrijven nemen ook maatregelen om minder schadelijke stoffen uit te stoten. De groene energie in de haven is in een opmars. Maar dit is niet overal mogelijk.

Een haven die samenwerkt

De samenwerking tussen de bedrijven in de haven van Antwerpen is zeer belangrijk. Ze ontwikkelen een groter ladingaanbod en de diensten die ze aanbieden vullen elkaar aan. Door hun samenwerking wordt het hart van Europa nog sterker.

Haven van Zeebrugge

Deze haven behoort tot één van de belangrijkste havens van Europa. Rotterdam en Antwerpen zijn de koplopers. Zeebrugge is de belangrijkste speler op gebied van aardgas. Zij hebben immens grote gasterminals. Niet alleen voor de wereldwijde handel van goederen is deze haven prachtig om voor te werken, het heeft ook de grootste vissershaven van België. Een groot voordeel als je er werkt, en tegelijkertijd vissen je hobby is.

De haven van Zeebrugge telt meer dan 11.000 havenarbeiders. Jaarlijks komen ongeveer 8 000 schepen laden en lossen. De overslag ligt tussen de 40 en 50 miljoen ton.

De haven van Zeebrugge heeft net zoals die van Antwerpen een aantal sterke troeven:

goede ligging voor de Europese distributie
ligt aan de Noordzee (drukst bevaren zee ter wereld)
Groot-Brittannië is dichtbij
dicht bij de grootsteden waar veel industrie is
heel goede verbindingen (niet alleen voor schepen, maar ook voor treinen, trucks,..)
dagelijkse scheepvaartdiensten van en naar Groot-Brittannië
de diepgang is groot genoeg zodat het grootste containerschip binnen kan varen.

In onderstaand filmpje zien jullie de werking van de haven van Zeebrugge. Van de lading van een autoboot tot het laden van containers. Het is zeker de moeite om dit bekijken. Deze film toont jullie hoe het is om in de haven te werken, ook komen er echte havenarbeiders aan bod.

Haven van Gent

Deze haven is de derde grootste van België, na Antwerpen en Zeebrugge. Een 78 000- tal mensen zijn hier tewerkgesteld. In deze haven zitten enkele bedrijven die onder jullie zeker gekend zijn. Denk maar aan ArcellorMittal (vroeger Sidmar) en Volvo Cars. Deze haven wordt vooral gebruikt voor het laden en lossen van losse goederen.

Beknopte geschiedenis van deze haven

Sinds jaar en dag is de stad Gent al op zoek naar een uitweg via zeekanalen. Vanaf de 13e eeuw was dat via Lieve naar Het Zwin bij Damme. In de 16e eeuw werd er een nieuw kanaal gegraven omdat Het Zwin bijna compleet verzand was. In de 17e eeuw moest er dan ook weer een nieuw kanaal gegraven worden omdat de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden van elkaar gescheiden werden. Dit kaneel heette Gent-Brugge. Wat later beterde de band tussen de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden en was de uitvoer via de Westerschelde opnieuw mogelijk. Daardoor kon halfweg de 19e eeuw het grote kanaal Gent-Terneuzen in gebruik genomen worden.

Het Gents Havenbedrijf

Het Havenbedrijf werd op 29 juni 1999 opgestart door de Gemeenteraad. Vanaf 1 januari 2000 werd het Havenbedrijf compleet in werking gesteld.

De taken van het Havenbedrijf

De grootste taak is het uitvoeren van havenbestuurlijke bevoegdheden. Zij moeten er voor zorgen dat de infrastructuur en de vlotte afwikkeling van scheepvaart en goederenverkeer helemaal op peil staat.

Ook is er een soort van havendecreet van toepassing die volgende bevoegdheden aan het Havenbedrijf geeft:

beheer en exploitatie van openbare en private havendomeinen
vastleggen en innen van havengelden
verlening van havengebonden diensten (alle bedrijven die het goederentransport ondersteunen)
promotie maken voor de Gentse zeehaven in binnen- en buitenland
planning en onderhouden van de infrastructuur
drinkwaterlevering aan de zeevaart en de binnenvaart
afvalophaling volgens de Europese wetgeving
informatie over de regeling van het scheepvaartverkeer in de haven

Haven van Oostende

Deze haven was vroeger een enkel een vrije haven. Sinds de opening van de kanaaltunnel is het personenverkeer sterk verminderd. Vroeger was dit de grootste haven als het op gebied van persoonsverkeer. Nu is vooral het vrachtverkeer van belang. De meeste schepen die aanmeren in de haven van Oostende komen van Groot-Brittannië. Er is ook een terminal voor ferry’s en cruiseschepen

Voor heel wat vacatures kan je altijd terecht op de site van de VDAB. Zij kunnen je heel wat informatie geven over de mogelijke jobs en opleidingen die je kan doen. Wil je graag rechtstreeks werken in de haven, dan kan je je best rechtstreeks aanmelden via het havenplan in Gent.

Dit artikel heb ik kunnen schrijven door informatie op te zoeken over alle havens. De meeste havens hebben een website zoals: Port of Ghent, Antwerp, Zeebrugge, Oostende.

Wat doe je voor job?

Doe je je job graag?

Wat vind je van je inkomen?

Zou je van werk veranderen voor een hoger loon?

Wat is je grootste kost?

Spaar je?

Let je meer op je centen door de crisis?

Waar kan je echt geen geld aan geven?

Waar geef je met plezier geld aan uit?

Waar droom je van?